Miroslavljevo jevanđelje je najstariji i najznačajniji rukopis srpske i južnoslovenske, odnosno, srpsko-slovenske pismenosti. Potiče još iz XII veka, tačnije, nastalo je po narudžbini zahumskog kneza Miroslava, brata velikog župana Stefana Nemanje, u Kotoru, oko 1185.godine. Bilo je namenjeno crkvi Svetih Petra i Pavla u Bijelom Polju, zadužbini i grobnoj crkvi kneza Miroslava.
Na ovogodišnjoj Svetosavskoj akademiji, Veljko Topalović, jedan od priređivača fototipskog izdanja Miroslavljevog jevanđelja predstavio je sokobanjskoj publici reprodukciju ovog spomenika duhovnosti, jezika, umetnosti i kulture našeg naroda, od ogromnog istorijskog i nacionalnog značaja:
“Miroslavljevo jevanđelje, osim po svojim likovnim ukrasima izdvaja se i po svom burnom istorijatu, a istovremeno i po jednoj nežnoj sili kojom ono uzdiže duh ljudi širom sveta koji se upuštaju u neverovatne poduhvate kao što je izrada ovih faksimila i snimanje dokumentarnog filma koji radi Dragana Aćimović”.
To je, u stvari, prevod grčkog jevanđelistara – bogoslužbene knjige carigradske crkve Svete Sofije u kojoj su tekstovi koji se čitaju na službama tokom godine. Ovu najvredniju srpsku relikviju, po naredbi kneza Miroslava, ispisao je i ukrasio pisar – đak Gligorije sa nekoliko svojih pomoćnika. Knjiga ima 181 list, odnosno, 362 strane i ukrašena je sa 296 inicijala i minijatura:
“Iz novih istraživanja mi tek danas saznajemo ono što ni UNESCO nije znao, da su svi likovni ukrasi Miroslavljevog Jevanđelja u direktnoj vezi sa tekstom, da su srpski srednjevekovni monasi praktično bili najobrazovaniji ljudi tadašnje Evrope, da su imali umetničke postupke od kojih je neke primenio tek Pikaso 750 godina kasnije. Oni su bili u umnom i duhovnom smislu daleko iznad naše predstave”.
Na svom putu od Bijelog Polja gde je nastalo 1185.godine, do Beograda, gde se danas čuva, Miroslavljevo jevanđelje je prešlo 15 000 km za 750 godina. Iz njega je čitana liturgija 1198.godine na osvećenju manastira Hilandar koji su tada obnovili Sveti Sava i njegov otac Simeon. Prilikom posete Hilandaru, predato je kralju Aleksandru Obrenoviću 1896. godine, zajedno sa Osnivačkom poveljom koju je izdao Stefan Nemanja. Tako je prvi put stiglo u Beograd, na dvor, a iz Dvora je nestalo u Majskom prevratu, kada su 1903.godine ubijeni Kralj Aleksandar i Draga Mašin. Povelja Nemanjića je nestala i nikada više nije pronađena, a uoči rata 1914.godine pojavilo se Jevanđelje pri prenosu državnog novca i zlata iz Beograda u Kruševac, došlo je u posed Kralja Petra i po naređenju, kao najveća relikvija, telima i životima čuvano putevima Srpske vojske, prvo po Srbiji pa preko Albanije, Bizerte, Krfa, bezbedno ponovo stiglo u Beograd 1918.godine. Ostalo je neoštećeno i sačuvano pri bombardovanju Beograda 1941., Nemci su ga uporno tražili ali je ono na vreme, 1940., sklonjeno u filijalu Narodne banke u Užicu, a potom, u obližnji manastir Rača čiji iguman ga je sakrio ispod oltara. Tražile su ga sve vojske pa je zarad bezbednosti ponovo vraćeno, 1943.godine, u razoreni Beograd i opljačkan trezor Narodne banke Srbije pod pretpostavkom da ga Nemci tu više neće tražiti. Nakon oslobođenja, 1945.godine, predato je Narodnom muzeju u Beogradu, gde ga je dugogodišnje nesavesno i neadekvatno čuvanje više oštetilo nego celo prethodno putešestvije.
Udruženi idejom spasavanja ovog neprocenjivog dokumenta Srpske duhovnosti, Autorsko-izdavačka zadruga “Dosije” i Službeni list SFRJ, 1993.godine samoinicijativno su pokrenuli pripremu fototipskog izdanja Miroslavljevog jevanđelja koje je štampano u Johanesburgu 1998.godine. Priređivači Veljko Topalović, Dušan Mrđenović i Branislav Brkić, izneli su u svet doslovno istovetnu i u svemu i do najsitnijih pojedinosti sličnoj originalu, reprodukciju ovog spomenika prosvetiteljstva u Srbiji.
“Takođe, mi imamo pogrešnu predstavu i sa finansijske strane. Prema engleskim računicama izrada ovako veličanstvenih rukopisa kao što su Miroslavljevo Jevanđelje i Srpski Psaltir, čiji faksimil je takođe urađen, koštala je kao izgradnje dve tvrđave Golubački grad. A prema proceni biblioteke Srpske Patrijaršije, Srbi su u doba Nemanjića ispisali 20 000 rukopisa. Nisu bili svi ovako raskošni, ali možemo smatrati da su oni vrednost dvadeset hiljada gradova uložili u ono što su oni smatrali za temelje države koju stvaraju – znači, širenje Srpske pravoslavne vere, zakonodavstava, pismenosti i kulture uopšte, što je potpuno suprotno od situacije koju imamo danas” – rekao je Veljko Topalović na kraju razgovora za Banjski Žurnal.
Danas se originalno Miroslavljevo jevanđelje, konzervirano i restaurirano, čuva u posebnoj komori u Narodnom muzeju u Beogradu.
Svi mediji koji preuzimaju vesti ili fotografije sa našeg portala dužni su da jasno navedu izvor. U slučaju prenosa integralne vesti, obavezno je dodati izvor i postaviti link ka originalnom članku. Hvala što poštujete autorska prava i doprinosite transparentnom informisanju!